به گزارش روابط عمومی و امور بینالملل، هر سال در هفته جهانی ناشنوایان نگاهها به سمت هزاران کودک و بزرگسال ناشنوا جلب میشود؛ کسانی که گرچه شنیدن برایشان ممکن نیست اما با توانمندیهایی که دارند، نیازمند توجه ،پذیرش و همراهی جامعهاند. سازمان بهزیستی با تأکید بر توانمندسازی، گسترش خدمات توانبخشی و آموزش، تلفیق اجتماعی برنامههای متنوعی برای ارتقای کیفیت زندگی این افراد به اجرا گذاشته است.
در همین ارتباط گفت و گویی را با زهرا نوعپرست؛ مدیرکل دفتر توانبخشی آموزشی ،حرفهای و توانپزشکی سازمان بهزیستی داشتیم که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
نوع پرست درباره جمعیت افراد دارای معلولیت شنوایی تحت پوشش سازمان بهزیستی گفت: هدف این روز توجه ویژه همه سازمانها و جامعه در راستای آموزش و توانمندسازی برای این افراد است در حال حاضر یکمیلیون و ۶۵۰ هزار نفر از افراد دارای معلولیت تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند که از این تعداد حدود ۱۴ درصد معادل ۲۳۷ هزار نفر دارای معلولیت شنواییاند. از میان آنها، حدود ۱۷۰ هزار نفر در گروه شدتهای متوسط، شدید و خیلی شدید قرار دارند.
نوعپرست درباره خدمات سازمان به افراد ناشنوا اظهار کرد: سازمان بهزیستی به تناسب شدت معلولیت و درخواست مددجویان خدمات متنوعی ارائه میکند از حمایتهایی نظیر پرداخت حق پرستاری برای افراد شدید و خیلی شدید گرفته تا برنامههای پیشگیرانه همچون مشاوره ژنتیک و غربالگری شنوایی نوزادان، تشخیص به موقع تا انجام توانبخشی آموزشی حتی اعزام مترجم وحمایت از گسترش زبان اشاره . خدمات ما عملاً از پیش از تولد آغاز میشود زیرا نقص شنوایی شایعترین اختلال بدوتولد است و از هر هزار تولد، دو نوزاد با درجاتی از کمشنوایی متوسط تا شدید به دنیا میآیند.
وی ادامه داد: غربالگری باید در یک ماه نخست زندگی نوزاد انجام شود تا حداکثر تا ششماهگی تشخیص و مداخله صورت گیرد چرا که بدون شنیدن، فرآیند تکلم نیز شکل نمیگیرد. جهت مداخله وتوانبخشی به هنگام در حال حاضر ۹۹ مرکز اختلال شنوایی و ۲۸ مرکز تلفیقی در کشور فعال هستند که این مراکز توسط بخش غیر دولتی و با مجوز و تحت نظارت سازمان بهزیستی تاسیس و به کودکان مبتلا به اختلالات شنوایی واجد شرایط به صورت روزانه خدمات آموزشی، توانبخشی پزشکی، توانبخشی روانی، اجتماعی ارائه میدهند که این آموزش ها شامل آموزش مهارتهای ارتباطی و آموزش مفاهیم زبانی و گفتاری به منظور تاکید بیشتر بر استفاده از باقیمانده شنوایی و بکارگیری زبان و گفتار است. به والدین جهت آگاهی از ضرورت استفاده از وسیله کمک شنوایی نظیر سمعک، مشاوره روانشناسی نیز خدمات متنوعی ارائه میشود علاوه بر آن توانبخشی پس از کاشت حلزون و خدمات توانبخشی پزشکی شامل گفتاردرمانی، کاردرمانی و مددکاری نیز ارائه میدهند.
خدمات به ۵۵ هزار کودک ناشنوا در مراکز توانبخشی
مدیرکل دفتر توانبخشی حرفهای و توانپزشکی خاطرنشان کرد: بهزیستی بابت هر کودک دارای معلولیت شنوایی تحت پوشش مراکز دارای پرونده، ماهانه ۵ میلیون تومان به مراکز توانبخشی یارانه پرداخت میکند و خانوادهها بسته به دهک ها وسطح درآمد مابقی شهریه را میپردازند البته در دهکهای پایین حتی خدمات رایگان ارائه میشود. هماکنون ۵۵ هزار و ۵۲۳ نفر از خدمات این حوزه بهرهمند هستند که ۵۱ هزار و ۲۰ نفر از آنان مشمول یارانه هستند.در این مراکز علاوه بر ارائه خدمات مستقیم به کودک، آموزشهای لازم به خانوادهها داده میشود تا بدانند چگونه باید با فرزند خود ارتباط برقرار کنند و محیط زندگی او را مناسبسازی کنند به این ترتیب، خدمات توانبخشی و آموزشی با محوریت خانواده و کودک بهصورت همزمان ارائه میشود. در این مراکز مجموعهای از خدمات تخصصی همچون روانشناسی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، مددکاری و هنری ارائه میشود تا کودک در مسیر رشد و یادگیری توانمندیهای لازم را به دست آورد.
وی درباره کاشت حلزون گفت: عمل کاشت حلزون بر عهده وزارت بهداشت و مراکز تخصصی مرتبط است که این کار را انجام میدهند و سازمان بهزیستی صرفاً در بخش حمایت ورود میکند. پروتزهای کاشت از طریق هیأت امنای ارزی به صورت رایگان در اختیار خانوادهها قرار میگیرد و سازمان هزینههای مربوط به قطعات و تعمیرات را تأمین میکند چرا که این قطعات بعد از مدتی نیاز به تعمیر یا تعویض دارند و در اینجا سازمان بهزیستی حمایت میکند. عمل کاشت حلزون تا سن ۴ سالگی رایگان است، اما گاهی ممکن است ناشنوایی یک کودک دیر تشخیص داده شود و نیاز به مداخله داشته باشد در این شرایط، کمیته توانبخشی سازمان بهزیستی با توجه به وضعیت خانواده و هزینههای مورد نیاز تصمیمگیری میکند تا برای تامین هزینهها اقدام کند چرا که این هزینه برای خانوادهها کم درآمد تحت پوشش بسیار سنگین خواهد بود.
نوعپرست همچنین بیان کرد: در حوزه وسایل کمکتوانبخشی، سال گذشته بیش از ۹۴ هزار کمک هزینه خرید و تأمین سمعک وباتری بوده است . سمعکها با ارز دولتی و از شرکتهای دارای مجوز وزارت بهداشت تهیه میشوند و اطلاعات مربوط به هر خدمت در سامانه وزارت بهداشت ثبت میشود تا شفافیت کامل وجود داشته باشد.
مدیرکل دفتر توانبخشی حرفهای و توانپزشکی با اشاره به خدمات حمایتی سازمان بهزیستی در حوزه کاشت حلزون گفت: سال گذشته حدود سههزار و ۵۰ نفر از کمکهزینههای کاشت بهرهمند شدند همچنین در برخی شهرستانها که مراکز دولتی خدمات شنوایی فعال نیست، سازمان از طریق خرید خدمات توانپزشکی، بخشی از هزینههای خانواده ها را پرداخت میکند.وی درباره خدمات مربوط به سمعک توضیح داد: سمعکها بسته به شدت کمشنوایی هر سه تا پنج سال قابل تعویض هستند.
نوع پرست در پاسخ به این پرسش که کاشت حلزون برای چه سنی مفید است ، تصریح کرد: هدف اصلی، انجام کاشت در سنین پایین است تا کودک بتواند در مدارس عادی حضور یابد. خوشبختانه با اجرای برنامههای غربالگری، سن تشخیص معلولیت شنوایی از سه تا سهونیم سال به حدود یک تا یکونیم سال کاهش یافته است و این یک خبر بسیار امیدوارکننده محسوب میشود.
ناشنوایی و کم شنوایی رو به افزایش
وی افزود: طبق آمارهای جهانی، معلولیت شنوایی رو به افزایش است بهویژه در میان جوانان به دلیل استفاده مداوم از هدفون، قرار گرفتن در معرض صداهای بلند و محیطهای شغلی پر سروصدا و همچنین در فرآیندافزایش پدیده سالمندی، کاهش شنوایی یکی از مشکلات شایع است بنابراین باید آموزشهای عمومی برای پیشگیری در سطح کشور تقویت شود.
مدیرکل دفتر توانبخشی حرفهای و توانپزشکی درباره اینکه دلایل ناشنوایی یک کودک از بدو تولد چیست، تصریح کرد: حدود ۵۰ درصد ناشنواییهای بدوتولد، منشاء ژنتیکی دارد که در ازدواجهای فامیلی این نسبت به دو برابر افزایش مییابد. از این رو مشاوره ژنتیک نقش مهمی در پیشگیری ایفا میکند. سایر علل ناشنوایی شامل عفونتها ،داروها وعوامل ناشناخته است مثلا عفونت مادر در دوران بارداری مثل سرخچه بنابراین توصیه میشود که مادر در سه ماه اول بارداری کمتر در معرض عفونت قرار بگیرد یا قبل بارداری واکسن های لازم را گرفته باشد.
وی در ادامه به اقدامات اشتغال اشاره کرد و گفت: در سال ۱۴۰۳ حدود ۵ هزار و ۹۹۵ مورد خدمات اشتغال شامل خوداشتغالی، کارفرمایی و حق بیمه کارفرما برای افراد ناشنوا ارائه شد. همچنین در سال ۱۴۰۴ تاکنون ۳۷ هزار و یک پرونده اشتغال افراد دارای معلولیت شنوایی در سامانه ثبت شده که ۱۶ هزار و ۶۰ پرونده آن ارزیابی نهایی شده است.
نوعپرست درباره برنامه غربالگری شنوایی نوزادان یادآور شد: برنامه غربالگری شنوایی نوزادان یکی از خدمات ویژه پیشگیرانه است که با هدف شناسایی زودهنگام کمشنوایی اجرا میشود؛ اختلالی که در معاینات معمول یک نوزاد قابل تشخیص نیست اما اگر در زمان مناسب شناسایی و مداخله درست نشود، پیامدهای سنگینی برای کودک، خانواده و جامعه به همراه خواهد داشت. نقص شنوایی شایعترین اختلال مادرزادی در بدو تولد است به همین دلیل، در این برنامه تمامی نوزادان بلافاصله پس از تولد در واحدهای غربالگری که اغلب در زایشگاهها مستقر هستند، تحت آزمون AOAE قرار میگیرند و در صورت مشکوک بودن نتیجه، آزمایش ظرف ۲ تا ۴ هفته بعد با دستگاه تخصصی تکرار میشود.
ایران جزو هفت کشور همکار سازمان بهداشت جهانی در غربالگری شنوایی
مدیرکل دفتر توانبخشی حرفهای و توانپزشکی افزود: چنانچه مجدداً احتمال کمشنوایی وجود داشته باشد، نوزاد به سطح دوم برنامه برای انجام ارزیابیهای تشخیصی ارجاع داده میشود و در صورت تأیید تشخیص، شیرخوار با برگ ارجاع به سطح سوم برنامه منتقل شده و اقدامات طبی و توانبخشی لازم برای او آغاز میشود.این برنامه از سال ۱۳۸۴ بهصورت فراگیر در تمامی استانهای کشور اجرا شده و بر اساس استاندارد جهانی، هدف آن اطمینان از غربالگری پیش از یکماهگی، تشخیص قطعی پیش از سهماهگی و آغاز مداخله مؤثر پیش از ششماهگی است.
وی درباره دستاوردهای برنامه غربالگری شنوایی نوزادان گفت: پوشش حدود ۱۶ میلیون نفر در طول سالهای اجرای برنامه.پوشش بیش از ۹۵ درصد موالید زنده کشور.شناسایی بیش از ۵۰ هزار نوزاد و کودک دارای اختلالات شنوایی. ارائه خدمات در حدود ۷۰۰ واحد غربالگری شنوایی ثابت و سیار. بهرهگیری از ظرفیتهای بخش غیردولتی در غربال، تشخیص و مداخله. کاهش میانگین سن تشخیص کمشنوایی از ۳ سال به حدود ۱ تا ۱.۵ سال. به دلیل اجرای موفق این برنامه، ایران اکنون یکی از هفت کشور اصلی همکار سازمان بهداشت جهانی در حوزه غربالگری شنوایی به شمار میرود.
نوع پرست درباره غربالگری شنوایی گروه سنی ۳ تا ۵ سال ادامه داد: کمشنوایی در گروه سنی دبستانی، این رقم ۱۰ برابر افزایش یافته و به ۳ تا ۵ درصد میرسد و در گروه پیشدبستانی آمار دقیقی در دست نیست، اما برآوردها نیز عددی در همین حدود نشان میدهد به همین دلیل، غربالگری شنوایی در سنین ۳ تا ۵ سال نیز در دستور کار قرار گرفته و با هدف پیشگیری و مداخله بهموقع در گروههای هدف توسط دفتر مرتبط درسازمان طراحی و اجرا میشود.
توسعه خدمات زبان اشاره
وی درباره توسعه زبان اشاره گفت: به رسمیت شناختن زبان اشاره ایرانی توسط شبکه ملی افراد دارای معلولیت شنوایی به کمیسیون تخصصی دولت پیشنهاد شده است. بر همین اساس، سازمان بهزیستی اقداماتی همچون اعزام مترجم زبان اشاره و حمایت از آموزش مترجمان را دنبال میکند تا افراد ناشنوا در مراجعاتی همچون حضور دردانشگاه ها ، دادگاهها و سایر نهادهای رسمی بتوانند از خدمات مترجمی بهرهمند شوند. سال گذشته ۹ هزار مترجم در استانهای سراسر کشور در موارد نیاز در کنار افراد ناشنوا بودند.
به گفته او، گام بعدی حرکت به سمت استفاده از فناوریهای هوشمند و مجازی است تا خدمات ترجمه زبان اشاره بدون نیاز به حضور فیزیکی مترجم ارائه شود. هماکنون در برخی استانها خدمات مجازی با بهرهگیری از شبکههای ارتباطی در حال اجراست، هرچند توسعه نرمافزارهایی که بتوانند گفتار را مستقیماً به زبان اشاره تبدیل کنند، هنوز در کشور عملیاتی نشده است.
نظر شما